Historia pewnego znaleziska

Przy okazji wiosennych porządków w magazynie Działu Numizmatycznego znalazłem w zapomnianym kącie za starym biureczkiem częściowo rozdartą paczuszkę. Po otwarciu okazało się, że jest to nakład oryginalnych, pochodzących z 1990 roku, ekslibrisów pracowników Biblioteki - członków "Solidarności" ZNiO.

Ekslibris znaleziony w magazynie

Wówczas "Solidarność" ZNiO liczyła sobie dziesięć lat. Tak opisywał początki współzałożyciel, Krzysztof Gluziński, w materiale nadesłanym parę lat temu do redakcji "Dziedzińca":

Jestem członkiem założycielem „Solidarności w ZNiO PAN, od września 1980 do 1983 r. byłem pierwszym przewodniczącym KZ NSZZ „S” oraz członkiem OKP NSZZ „S” w PAN i przedstawicielem sekcji bibliotek PAN w zespole negocjacyjnym z władzami PAN, któremu przewodził ówcześnie dr Jerzy Zdrada.

W czasie stanu wojennego, wraz z Olkiem Kubiszem i Marianem Kosińskim, prowadziliśmy jedno z kilku zakonspirowanych archiwów podziemnych struktur Związku oraz wydawnictw stanu wojennego dostarczanych do ZNiO PAN przez zakonspirowanych łączników Solidarności i Solidarności Walczącej. Wszystkie zgromadzone dokumenty, listy, zdjęcia, wydawnictwa ulotne i czasopisma przekazano do zbiorów ZNIO.

Początkowo myślałem, że wzór ekslibrisu powstał właśnie z myślą o oznaczeniu tych wydawnictw. Przewodniczącą Komisji Zakładowej była w tym czasie Beata Długajczyk, do której zwróciłem się z prośbą o kilka słów komentarza. Pozwoliło to wyjaśnić pewne wątpliwości. Ekslibrisy wiązały się ze związkową biblioteczką prowadzoną dla członków ossolińskiej „Solidarności” w tym celu, aby nie musieli się za każdym razem, gdy chcieli coś „podziemnego” przeczytać, zwracać się z podaniem o udostępnienie druku bezdebitowego czy prohibitu do Dyrekcji Zakładu. Pomysłodawcą biblioteczki solidarnościowej był Leszek Machnik, a książki do niej były zakupywane ze składek członkowskich. Po ponownej legalizacji „Solidarności” nie było już potrzeby gromadzenia „tajnej” biblioteczki, więc –  z inicjatywy pana Mieczysława Radojewskiego, kierownika Działu Grafiki – zamówiono ekslibrisy, wklejono je do książek i podarowano je do zbiorów Ossolineum jako dar „Solidarności” ZNiO. Autorem ekslibrisu był Zbigniew Lubicz-Miszewski, artysta plastyk urodzony w 1945 roku we Lwowie, absolwent Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, twórca ponad 300 znaków książkowych.

Za pomoc w przygotowaniu tekstu i cenne informacje dziękuję Beacie Długajczyk i Leszkowi Machnikowi. Oboje zadeklarowali, że pomyślą o tym, by napisać kiedyś nieco więcej o tamtych czasach i historii ossolińskiej "Solidarności", z czego bardzo się cieszymy!